Na Krywań — Szlakiem Staszica

Krywań ma bogate tradycje turystyczne, zwłaszcza słowackie. Nic dziwnego-, uchodził kiedyś za najwyższy szczyt tatrzański, wiele sławy przyczyniły mu kopalnie złota, a i widok z wierzchołka mało ma równych w Tatrach. 7,5 km, 1350 m różnicy wzniesień — 4.45 godz. Zn. niebieskie. Punkt wyjścia szlaku stanowi przyst. ĆSAD „Biały Wag“ (Biely 168a Vah, ok. 1150m) przy Drodze Młodości (d. 175a). Zn. niebieskie wchodzą w las po zach. stronie potoków — naprzeciwko małego jeziorka. 70 m wyżej krzyżują się z d. 171. Podążamy w górę najpierw na lewo od Wielkiego Złomiskowego Potoku, następnie na prawo od niego — mocno zróżnicowanym terenem morenowym (połączone lodowce ważecki i furkotny zostawiły tu szereg walów o przebiegu pn.-pd., często skręcających ku wsch.). Las podszyty jest gęsto borówką czarną, częściej niż gdzie indziej pojawiają się tu wilki. 2,2 km węzeł szlaków: zn. niebieskie łączą się z Wyżnim Podkrywańskim Chodnikiem. Od szosy dotąd 1.05 godz. Szeroką drogą w lewo 35 m do mostku na Wielkim Zlomiskowym Potoku i dalej 350 m (5 min.) do drogowskazu. W obniżeniu po lewej widać pozostałości schroniska G. Nedobrego. 2,5 km rozstaj przy niewidocznym stąd Jamskim Stawie (Jamske 168b pleso, 1447 m). Od szosy 1.10 godz. Wyżni Podkrywański Chodnik skręca w lewo (nim 5 min. nad brzeg jeziorka), zn. niebieskie odchodzą w prawo. Idziemy najpierw wzdłuż grobli Jamskiego Stawu (mostek na Bumburowej Wodzie), a potem krętą linią wśród traw, want, kęp smreków i limb, stale się wznosząc. Po niespełna 1 km ścieżka zwraca się w lewo i dźwiga się na potężny kompleks morenowy zw. Jamami, ciągnący się w przedłużeniu pd. ramienia Krywania. O kompleksie tym pisał w r. 1895 A. Rehman: „…cala jego powierzchnia rozpada się na niezliczoną prawie ilość drobnych garbów, najeżonych często olbrzymimi odłamami skał granitowych, porozdzielanych płytkimi zagłębieniami, a te właściwości jego gleby zostały dobrze oddane w nazwie Jamy, jaką liptowscy Słowacy tę miejscowość oznaczają”. Dążąc w r. 1805 na Krywań, na „jamie czyli Jamcu Krywanu“ odpoczywał S. Staszic. Monotonię dalszego podejścia urozmaicają piękne widoki — na Tatry Zachodnie, na Doi. Ważecką, na JamskiStaw w tyle i przebłyskujące wśród lasów Szczyrbskie Jezioro. 4,8 km drogowskaz na spłaszczeniu grzbietu zw. Nad Pawiową (Nad Pavlovou, 1921 m). Od Jamskiego Stawu 1.40 godz. W prawo schodzi d. 167. Zn. niebieskie prowadzą starą drożyną górniczą pod kamieniste zbocze, gdzie kończą się już i kępy kosówki. Następuje trawers w poprzek grzbietu (ok. 10 min.), za zakrętem otwiera się nagle czeluść Wielkiego Żlebu. Wznosząc się, szlak przecina jego orograficznie lewą połać — jedno z dawnych pól górniczych (tzw. Banie Krywańskie). Wzdłuż ścieżki ślady robót: sterty plonego urobku, wgłębienia dawnych sztolni, platforma po chatce górniczej, w której w r. 1793 nocował w czasie wichury R. Townson. Kopalnie były już w ruinie, gdy w r. 1805 zwiedzał je Staszic: „Idąc dalej w górę (…) spotykać z wielką pracą kowane w granitach różne lochy, czyli stole. Są to dawne górnicze wyroby na złoto, które tu znajduje się samorodne w kształcie listeczek lub gruzełek. (…) Kierunku żył dostrzegać nie mogłem. Bo stole wszystkie częścią zapadły się, częścią śniegiem i lodami są zawalone. Zakład tutejszej kopalni robiony był z niezmiernym kosztem.” Wg źródeł historycznych roboty prowadzono tu już za Macieja Korwina. W rejonie Przehyby kazał bić sztolnię cesarz Maksymilian. Ostatnie próby miały miejsce w 1. 1784-88. Kopalnie były szereg razy badane, najgruntowniej przez W. Pawlicę (publikacja 1916), który w żyłach czerwonego kwarcu znalazł ubogie złoża antymonitu, chalkopirytu i galeny (w podobnych związkach może występować złoto). Wg A. Górka (1959), grubość złotonośnych żył kwarcowo-siarczkowych wynosiła tu 1,5 do 2 cm.. Nie dochodząc do dna Wielkiego Żlebu, na spadzistym stoku d. 168 łączy się z d. 169b. Od Jamskiego Stawu 2.35 godz. Od przyst. „Biały Wag“ 3.45 godz. Na wierzchołek Krywania wiedzie za zn. niebieskimi i zielonymi d. 169c. 4,8 km Krywań (Krivań, 2494 m). Od rozstaju 1 godz. (4-40 min.), od Jamskiego Stawu 3.35 godz. (J,2.30 godz.), od początku drogi — 4.45 godz. Opis szczytu i panorama d. 169c.